شيراز

باغ چهل تن يا بقعه چهل تنان، در مسافتي كوتاه از شمال حافظيه وجنب باغ جهان نما،همراه با  محوطه اي مشجر و با صفا است كه داراي چهل سنگ  هتل آپارتمان جهان نماي شيراز مزار هم اندازه مي باشد. قدمت اين باغ به دوره زنديه برميگردد. در اين بقعه چهل قبر كوچك در دو رديف در كنار هم هتل هما بندر عباس جاي گرفته اند. اين چهل قبر مربوط به چهل نفر درويش است كه در هتل آپارتمان جهان نماي شيراز زمانهاي گذشته در اين مكان كه به صورت باغي مصفا بوده زندگي مي كرده و مشغول عبادت بوده اند و چون هركدام وفات مي يافته ديگران او را دفن كرده تا بدين ترتيب كه هر 40 نفر به تدريج دار فاني را وداع مي گويند و قبورشان در كنار هم در ضلع شرقي حياط در كنار ديوار قرار گرفته است.ا ين سنگها فاقد نوشته هستند و در بين دو رديف آنها باغچه كوچكي است كه در آن گلكاري شده است. در سال 1257 ه.ق هتل آپارتمان جهان نماي شيراز به دستور معتمدالدوله فرهاد ميرزا قاجار، حاكم وقت فارس چهل سنگ قبر موجود به يك اندازه بريده شده و هتل هما بندر عباس بدون هيچگونه نوشته اي بر روي مزارها به موازات هم گذاشته شد. در آرامگاه چهل تنان علاوه بر چهل قبر گمنام،دو عارف و اديب شيراز به نامهاي شيخ ابواسحق معروف به شيخ اطعمه(متوفي 830 ه.ق) شاعر، و حشمت هتل هما بندر عباس شيرازي (1369 ه.ق مساوي با 1330 ه.ش)  به خاك سپرده شده اند.

شهر شيراز، مركز استان فارس هتل تالار شيراز به طول 40 كيلومتر و عرضي متفاوت بين 15 تا 30 كيلومتر با مساحت 1268 كيلومتر مربع به شكل مستطيل در جنوب غربي ايران قرار دارد. مختصات جغرافيايي شيراز عبارتست هتل ناي ذي ني ريز از 33 درجه و دقيقه طول شرقي و 36 درجه و 29 دقيقه عرض شمالي. ارتفاع از سطح دريا بيش از 1500 متر مي باشد  و در هتل تالار شيراز منطقه كوهستاني زاگرس واقع شده است. جمعيت شيراز در سال ۱۳۹۰ خورشيدي بالغ هتل ناي ذي ني ريز بر ۱،۴۶۰،۶۶۵ نفر بوده كه اين رقم با احتساب جمعيت ساكن در حومهٔ شهر به ۱٬۷۰۰٬۶۸۷ نفر مي‌ رسد. اطراف شيراز را رشته كوههاي نسبتاً مرتفعي به شكل حصاري استوار ، احاطه كرده اند كه از لحاظ سوق الجيشي و حفظ شهر اهميت ويژه اي دارند هتل تالار شيراز. اين شهر از سمت غرب به كوه كوه دراك، از سمت شمال به كوه‌هاي بمو، سبزپوشان، هتل ناي ذي ني ريز چهل‌مقام و باباكوهي (از رشته كوه‌هاي زاگرس) محدود شده‌ است.

تاريخ ساخت و بنيانگذار اوليه هتل اطلس شيراز باغ ارم شيراز، بهدرستي مشخص نيست؛ ولي توصيفهايي از آن در سفرنامههاي متعلق به قرن دهم و يازدهم هجري آمدهاست.اين باغ در روزگار سلجوقيان و آل اينجو پا برجا بوده است. در زمان زنديه هم كريمخان زند هتل اطلس شيراز در سازندگي و بهسازي اين باغ كوشيد. در زمان قاجاريه اين باغ به مدت ۷۵ سال به دست سران ايل قشقايي افتاد. در اين زمان عمارتي در اين باغ ساخته شد. اما در زمان سلطنت ناصر الدين شاه قاجار عمارتي ديگر توسط حسين علي خان نصير الملك پي ريزي شد كه با مرگ وي خواهر زاده او ابولقاسم خان نصير الملك امور باغ ارم را به دست گرفت و عمارت هتل پارك شيراز نيمه كاره را تكميل كرد. اين عمارت تا كنون پابرجاست.[۱] اين باغ تنوع گياهي بسيار بالايي دارد و گياهان بسياري از اقصا نقاط جهان در اين باغ كاشته شده است؛ به شكلي هتل اطلس شيراز كه باغ در قالب يك نمايشگاه از انواع گلها و گياهان درآمدهاست. در حال حاضر اين باغ در اختيار دانشگاه هتل پارك شيراز شيراز است؛ باغ گياهشناسي آن در اختيار دانشكده كشاورزي و ساختمان باغ در اختيار دانشكده حقوق قرار دارد. در تاريخ ۶ تيرماه ۱۳۹۰ در سيوپنجمين اجلاس كميته ميراث جهاني يونسكو باغ ارم شيراز به همراه هشت باغ هتل پارك شيراز ديگر ايراني در فهرست ميراث جهاني ثبت گرديد.

حافظيه (آرامگاه حافظ) نام مجموعه آرامگاهي موجود در هتل آريو برزن شيراز شمال شهر شيراز و در جنوب دروازه قرآن است. اين مجموعه بهدليل جايدادن آرامگاه حافظ شيرازي در خود به اين نام مشهور شدهاست. مساحت حافظيه ۲ هكتار بوده و از ۲ صحن هتل جهانگردي شيراز شمالي هتل آريو برزن شيراز و جنوبي تشكيل يافته كه اين صحنها توسط تالاري از يكديگر جدا شدهاند. اين مجموعه ۴ درب ورودي-خروجي دارد كه درب اصلي در سمت جنوب آن، دو درب در سمت غرب آن و يك درب در سمت شمالشرق آن قرار هتل جهانگردي شيراز گرفتهاست. تالار حافظيه كه از آثار دوره زنديان است، ۵۶ متر طول و ۸ متر عرض داشته و از ۲۰ ستون سنگي، هركدام به ارتفاع ۵ متر تشكيل شدهاست. اين تالار پيشتر شامل ۴ ستون و ۴ اتاق بوده كه بعدها اتاقها از محدوده آن حذف هتل جهانگردي شيراز گرديدهاست. در سمت شرق و غرب تالار ۲ اتاق -يكي متعلق به سازمان ميراث فرهنگي و ديگري مربوط به دفتر آرامگاه- وجود دارد. شيوه معماري اين تالار مربوط به دورههاي هتل آريو برزن شيراز هخامنشيان و زنديان است.

بازار وكيل شهر شيراز يكي از مشهورترين بازارهاي سنتي و تاريخي ايران است. هتل پارك سعدي شيراز اين بازار كه به فرمان كريم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه. ق) ساخته شده، اكنون در مركز شهر شيراز (شرق ميدان شهدا) قرار گرفتهاست. (مسجد و حمام تاريخي وكيل نيز در كنار اين بازار قرار دارند) بازار طويل خوش طرحي كه از بهترين آثار كريم خان زند است و هنوز تقريبا سالم هتل خليج فارس بندر عباس و پابرجاي در شيراز باقيمانده، بنام «بازار وكيل» مشهور است و تصور ميرود شهريار زند پس از ملاحظه بازار قديمي لار (از آثار زمان شاه عباس كبير) طرح آنرا در شيراز ريختهاست. تمام كارهاي بازرگاني، خريد و فروش كالاهاي داخلي و خارجي و مبادلات پاياپاي، صدور يا دريافت حوالجات و صرافيها همگي در حجرههاي اين بازار انجام ميگرفته هتل خليج فارس بندر عباس و در واقع بازار وكيل مانند قلب واقعي شيراز بوده و تمام امور بازرگاني در آنجا به جريان ميافتادهاست. بازار وكيل تشكيلاتي داشته كه بازرگانان ميتوانستند با اطمينان كامل كالاهاي خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم از آن استفاده نمايند. اين بازار از نزديكي دروازه اصفهان تا مدخل بازارهاي قديم امتداد دارد  هتل پارك سعدي شيراز و مشتمل هتل خليج فارس بندر عباس بر حجرههايي با سكوي پهن در طرفين و ۷۴ دهانه طاقهاي بلند و خوش تناسب بودهاست و چهار سوق بلندي در ميان آن قرار داشته كه بازارهاي فرعي و غربي و شرقي آنرا قطع هتل پارك سعدي شيراز مينمودهاست.

مسجد جامع عتيق شيراز،كهن­ترين و نخستين مسجد شيراز است كه به آن مسجد جمعه، مسجد الاقصي، مسجد آدينه و مسجد جامع هم هتل آپارتمان شمس شيراز مي­گويند.اين مسجد يكي از عجيبترين مساجد است . كه بناي زيرين آنرا متعلق به قبل از اسلام مي دانند. اين مسجد در شرق حرم شاهچراغ قرار گرفته و از داخل حياط شاهچراغ و از طريق بازار هتل آپارتمان شمس شيراز نوساز، راهي به آن وجود دارد. هتل رويال شيراز گفته ميشود اين مسجد در دوره بيست ساله سلطنت عمر و ليث صفاري در سال ۲۸۱هـ .ق ساخته شده است. در طي هزار سال اخير اين مسجد چندين بار، از هتل آپارتمان شمس شيراز جمله در زمان هتل رويال شيراز اتابكان، در زمان سلطان ابراهيم ميرزا پسر شاهرخ گوركاني، در دوره صفويه و در سال ۱۳۱۵ توسط عده­اي از مردم و با همكاري اداره باستانشناسي تعمير و بازسازي شده است. مسجد جامع عتيق هم اكنون به عنوان هتل رويال شيراز مسجدي تاريخي و آباد مطرح است.

باغ نارنجستان قوام كه به باغ قوام مشهور است، بين سالهاي ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ هجري شمسي، مقارن با حكومت ناصرالدين شاه قاجار و هتل جام جم شيراز بدستور علي محمد خان(قوام الملك دوم) و پسرش محمد رضا خان(قوام الملك سوم) در شيراز ساخته و تكميل شدهاست. ساختمان نارنجستان در زميني بمساحت ۳۵۰۰ متر مربع و با زيربناي ۹۴۰ متر مربع در دو جبهه جنوبي و شمالي توسط هنرمندان شيرازي ساخته شدهاست. سردر ورودي در ضلع جنوبي قرار داشته و به يك هشتي باز ميگردد و از طريق هتل ستارگان شيراز دو راهرو قرينه به حياط راه ميابد. بناي ضلع جنوبي شامل دو ايوان ستوندار و اتاقهايي است كه محل استقرار خدمه بودهاست. ساختمان ضلع شمال داراي يك طبقه زيرزمين و دو طبقه روي آن بوده كه شامل تالار آيينه با ستونهاي يكپارچه مرمري، تالار شاه نشين و اتاقهايي است كه محل تشريفات اداري و پذيرش هتل جام جم شيراز مهمانان بودهاست. اين عمارت از نظر هنرهايي از قبيلآيينه كاري، شيشه كاري، نقش پردازي، منبت كاري، سنگ تراشي، گچ كاري و مقرنس كاري بكار رفته در آن از زيباترين بناهاي اين دوره در شيراز است.بناي نارنجستان در سال ۱۳۴۵ خورشيدي به دانشگاه شيراز اهدا گرديد و بين سالهاي ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ خورشيدي مورد استفاده هتل ستارگان شيراز موسسه آسيايي، تحت سرپرستي پروفسور آرتور اپهام پوپ، ايران شناس معروف بودهاست.در سالهاي اخير  هتل جام جم شيراز زيرزمين ضلع شمالي تعميرات اساسي گرديده و به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته هتل ستارگان شيراز كه در آن اشياي فرهنگي اهدايي پروفسور پوپ نگهداري ميشود.

اين دروازه در ابتدا در زمان عضدالدوله ديلمي ساخته شد و قرآني در آن جاي داده شد تا مسافران با گذر از زير آن متبرك شوند.[۱] در دوره زنديه هتل اليزه شيراز كريم خان زند اين دروازه را بازسازي كرد و اتاقي به بالاي آن افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفيس، به خط سلطان ابراهيم بن شاهرخ تيموري، در اتاقك بالاي آن جاي داد. اين قرآنها، كه به «قرآن هفده من» معروفاند، اكنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال يافتهاند.[۱][۲] دروازه قرآن در دوره قاجاريه به علت وقوع هتل اليزه شيراز چندين زلزله دچار صدمات زيادي شد كه محمد زكي خان نوري آنرا تعمير نمود. اين بنا در گذشته طاق قران نيز ناميده شدهاست. روزهاي اول هرماه مردم از شهر خارج شده و از زير اين طاق عبور ميكردهاند.[۲]درسال ۱۳۱۵ اين بنا به دستور رضاخان، تخريب شد. دروازه قرآن در سال ۱۳۲۸ شمسي با همت يكي از بازرگانان شيراز به نام حاج حسين ايگار معروف به اعتماد التجار، با فاصله كمي از دروازه كهن ساخته شد. دروازه هتل زنديه شيراز جديد در اندازه بزرگ تر، شامل دهانه قوس تيزه دار و دو ورودي كوچك بر روي جرزهاي دو طرف و اتاق مستطيل شكلي هتل اليزه شيراز بر فراز آن براي گذاشتن قرآن ساخته شد. در اين بنا، آياتي از قرآن را به خط ثلث و نسخ دور تا دور در دروازه قرآن هتل زنديه شيراز نگاشتهاند ؛ در پيشاني شمالي اين طاق آيه: «ان هذا القران يهدي للتي هي اقوم». (سوره اسرا، آيه ۹) و بر پيشاني جنوبي و سمت شهر شيراز آيه: «قل لين اجتمعت الانس و الجن علي...». (سوره اسرا، آيه ۸۸) و در گوشه غربي هتل زنديه شيراز طاق آيه: «انا نحن نزلنا الذكر» و ادامه آيه در گوشه شرقي: «و انا له لحافظون» (سوره حجر، آيه ۹) نوشته شدهاست.

ابومحمد مشرف الدين مصلح بن عبداله بين سال هاي 605 تا606 هجري قمري درشيراز ديده به جهان گشود .وپس ازسفرهاي طولاني دربين هتل پارسه شيراز النهرين شام حجاز شمال آفريقا و... به زادگاه خودبازگشت ودرذي الحجه سال 691 يا 694 وفات يافت .پيكر پاكش درخانقاهي كه اكنون آرامگاه وي مي باشد ودرگذشته محل زندگي او بوده است به خاك سپرده هتل پارسه شيراز شد. اين آرامگاه درشمال شرقي شيراز قراردارد .ودرقرن گذشته بارها تعمير شده است .درزمان كريم خان زند درآرامگاه سعدي نيز تغييرات اساسي صورت گرفت ودواتاق بزرگ دردو طرف ايوان وپله وطاق نما وغرفه هاي كوچك دروسط  هتل لطفعلي خان شيراز ساخته شد .بعدها توسط مرحوم فتحعلي خان صاحبديوان ومرحوم حبيب اله هتل پارسه شيراز خان قوام الملك اصلاحاتي دراين بنا صورت گرفت .درسال 1327 ساخت ساختمان جديد آرامگاه شروع ودرسال 1331 شمسي به پايان رسيد.دراين بناايوان باستون چهار ضلعي بلندبا تزئينات كاشي كاري درجلوي بقعه واقع شده وگنبد  هتل لطفعلي خان شيراز كاشي فيروزه برفراز آن جلوه اي خاص دارد .درداخل آرامگاه هفت كتيبه ازبهترين قطعات بوستان وگلستان به خط زيبا توسط استاد ابوذري نوشته شده است .درانتهاي ايوان درسمت قرينه آرامگاه سعدي آرامگاه شاعر هتل لطفعلي خان شيراز فقيه فصيح الملك شوريده قراردارد .

خواجه شمس الدين محمد شيرازي عارف وغزلسراي بزرگ كه به او لقب لسان الغيب داده اند درسال726 هجري قمري درشيرازمتولد شد هتل چمران شيراز ودرسال791 يا 792 هجر قمري درهمين شهردرگذشت .درسال856 يعني 64 سال پس از درگذشت حافظ گنبدي برتربت وي افراشته شد درجلوي آن حوض بزرگي قرارداشت كه ازآب ركني پرمي گشت درسال1189 هجري قمري كريم خان زند برمقبره حافظ عمارتي زيبا بنا كرد كه مشتمل بر تالاري باچهارستون هتل چمران شيراز سنگي يكپارچه وبلندوباغي بزرگ درجلوي آن هتل بزرگ شيراز بود وبرتربت حافظ سنگي مرمرين نهاده شد كه هنوز موجوداست وهشت بيت از يك غزل حافظ روي سنگهاي يكپارچه آن حك شده بعداز بناي كريم خان برمقبره حافظ درطول يكصد سال ساخت وسازها وتعميرات متعددي به وسيله اشخاص خير خواه انجام گرفت تا آنكه درسال 1315 به كوشش شادروان علي اصغر حكمت بناي هتل بزرگ شيراز كنوني بابهره گيري ازعناصرمعماري روزگار كريم خان زند هتل چمران شيراز ويادمان ها يحافظيه توسط آندره گوار فرانسوي طراحي وبه اجرادرآمد .سطح داخلي سقف مقبره جديد كه روي هشت ستون سنگي قراردارد با كاشيكاري معلق  رنگين پوشيده شده است .نماي خارجي سقف آرامگاه داراي ترك هاي متعدد وچون كلاه قلندران هتل بزرگ شيراز ودرويشان است .پوشش مسي اين سطح به مرور زمان اكسيده ورنگ زنگاري زيبايي يافته است.